STRUČNJACI U ŠKOLAMA PREPOZNAJU POTREBU ZA JAČANJEM KOMPETENCIJA ZA RAD SA MARGINALIZOVANIM MLADIMA
Tokom maja i juna 2025. godine LGBT Forum Progres i NVO Socijalni Centar su sproveli istraživanje „Škola za sve? Percepcija i stanje marginalizovanih mladih u srednjim školama Crne Gore“ koje otkriva ozbiljne nedostatke u sistemu podrške vulnerabilnim učenicima.
Istraživanje predstavlja prvo ovog tipa u Crnoj Gori.
U istraživanju je učestvovalo 32 stručna radnika pedagoško-psiholoških službi iz srednjih škola širom Crne Gore, pri čemu su sve učesnice bile žene, što odražava realnu rodnu strukturu u ovoj profesiji. Uzorak je obuhvatio predstavnike iz sve tri regije – centralnu regiju predstavlja 46,9% ispitanika, sjevernu 31,3%, a južnu 21,9%.
Stručna lica prepoznaju prisustvo marginalizacije u školama, pri čemu 31,3% smatra da uglavnom nije prisutna, 28,1% da je povremeno prisutna, dok 21,9% navodi da uopšte nije prisutna.
Kao glavni faktori marginalizacije izdvajaju se socioekonomski položaj (43,8%), kategorija „drugo“ (34,4%), rodni identitet i seksualna orijentacija (28,1%), kao i porodični problemi (28,1%). Etnička pripadnost je prepoznata kao faktor kod 18,8% ispitanika, dok su poteškoće u učenju (12,5%) i invaliditet (9,4%) manje zastupljeni.
Zanimljiv podatak istraživanja jeste da čak 84,4% pedagoga i psihologa nikad nije imalo specijalizovanu obuku za rad sa marginalizovanim mladima, dok je samo 15,6% prošlo kroz takvu edukaciju.
Posebno zabrinjavajući podatak tiče se nasilja u porodici – čak 46,9% stručnjaka procjenjuje da se ovo povremeno dešava, 40,6% da se rijetko susreću sa ovim slučajevima, dok 9,4% procenjuje da mladi veoma često imaju iskustva sa nasiljem u porodici. Što se tiče vršnjačkog nasilja, 43,8% ispitanika navodi da se povremeno susreće sa takvim slučajevima, dok se 40,6% rijetko susreće sa ovim problemom.
Istraživanje je otkrilo i značajne probleme u saradnji između škola i drugih institucija. Samo 25% škola redovno sarađuje sa Centrima za socijalni rad, dok 40,6% povremeno sarađuje, 25% ima slabu saradnju, a 9,4% uopšte ne sarađuje sa ovim institucijama.
Kada je u pitanju adekvatnost školskog sistema u odgovoru na potrebe marginalizovanih mladih, dominantan je umjeren stav – 81,3% ispitanika smatra da sistem u određenoj mjeri odgovara na ove potrebe. Kritičke ocjene su zastupljene u manjem obimu – 12,5% smatra da sistem odgovara nedovoljno, dok samo 3,1% ocenjuje da uopšte ne odgovara. Na pozitivnoj strani, takođe samo 3,1% smatra da sistem u potpunosti odgovara potrebama marginalizovanih mladih.
Stručna lica jasno prepoznaju nedostajuće kompetencije – 68,8% smatra da su pedagoško-psihološke službe djelimično osposobljene za rad sa marginalizovanim mladima, dok 21,9% eksplicitno navodi da je potrebna dodatna edukacija. Samo 9,4% smatra da su u potpunosti osposobljeni za ovaj rad.
Kao najveći nedostatak u radu sa marginalizovanim mladima izdvaja se nedostatak stručnih edukacija i treninga (71,9%), praćen potrebom za više osoblja (43,8%) i boljom međuinstitucionalnom saradnjom (46,9%). Finansijska podrška predstavlja izazov za 31,3% stručnjaka.
Ohrabrujuć je podatak da 78,8% pedagoga i psihologa izražava zainteresovanost za dodatnu obuku o radu sa marginalizovanim mladima, što u kombinaciji sa identifikovanim nedostacima predstavlja priliku za razvoj programa stručnog usavršavanja.
„Rezultati sprovedenog istraživanja jasno pokazuju da postoji ozbiljan deficit u pripremi stručnih lica za rad sa marginalizovanim mladima. Potreban nam je sistemski pristup koji uključuje obavezne obuke, jačanje kapaciteta škola i poboljšanje saradnje između institucija“, izjavila je Milica Špajak iz LGBT Forum Progresa.
Na osnovu rezultata, organizacije pozivaju na hitno unapređenje sistema kroz razvoj sveobuhvatnih programa obuke, povećanje broja stručnjaka u pedagoško-psihološkim službama, uspostavljanje funkcionalne mreže podrške između škola i drugih institucija, kao i rad na smanjenju stigme u školskim zajednicama.
Istraživanje je dostupno na sajtu organizacije.
Istraživanje je sprovedeno u okviru projekta „Edukacija i umrežavanje za bolju budućnost mladih u Crnoj Gori“, uz finansijsku podršku Ministarstva socijalnog staranja, brige o porodici i demografije.
24.06.2025.
LGBT Forum Progres
