Želimo da LGBTI zajednici i crnogorskoj javnosti predstavimo nalaze istraživanja o crnogorskim kompanijama i antidiskriminaciji. Ovaj istraživački izvještaj nastao je kroz pilot projekat koji je vodio John M. Barac, uz podršku Human Rights Campaign fondacije. Istraživanje je obuhvatilo period januar—april 2023. godine, a upitnik je distribuiran kompanijama u periodu od 17. do 31. marta 2023. godine.
Cilj istraživanja je bio da se među vodećim privatnim kompanijama u Crnoj Gori istraži (i mapira) antidiskriminaciona politika u kontekstu ljudi koji pripadaju manjinskim seksualnim orijentacijama i/ili rodnim identitetima i izmjeri ukupni ambijent (okruženje) koje postoji u kulturi na radnom mjestu i odnosu prema ovoj ranjivoj društvenoj grupi.
U Crnoj Gori ne postoje čak ni reprezentativni podaci koji bi ukazali na jasan odnos privatnih kompanija kao najsnažnijeg dijela privrede prema osobama manje zastupljenih seksualnih orijentacija i/ili rodnih identiteta. Zato je osnovni zadatak istraživanja bio da se prikupe podaci i ukaže na ključne trendove s tim u vezi. Kreiran je anonimni upitnik, slijedeći metodologiju istraživanja od strane Human Rights Campaign u Sjedinjenim Američkim Državama.
Izvještaj konstatuje da u Crnoj Gori u kontekstu biznis sektora uopšte ne postoje podaci vezani za seksualnu orijentaciju i/ili rodni identitet. Ne postoje ni odgovarajući i neophodni podaci za LGBTI zajednicu i LGBTI osobe. Nepostojanje podataka znači da je praktično nemoguće znati gdje i u kom obimu je diskriminacija prisutna, te kakav je odnos kompanija prema ovoj višestruko marginalizovanoj grupi.
Dalje, iako je ovo tek skroman početak, izvještaj upućuje da prvi put u Crnoj Gori naziremo neke od nedostajućih podataka. Indikatori koji se naslućuju zahtijevaju mnogo više pažnje, resursa i daljih istraživanja da bi se precizno locirali stvarni problemi, utvrdio njihov obim, te formulisala adekvatna antidiskriminaciona politika kao odgovor na probleme. Uz sva ograničenja, ova studija pomjera granice i otvara prostor civilnom društvu i donosiocima odluka da uoče slabosti u dosadašnjim programima i politikama i da nastave zagovaranje i rad na postizanju realnih rezultata u ovoj oblasti.
Kompanije obuhvaćene istraživanjem selektovane su na osnovu ukupnog godišnjeg prihoda na kraju 2021. godine. Fokus je bio na kompanijama sa najvišim ostvarenim prihodima, nezavisno od sektora tj. privredne grane u kojoj posluju. Takođe, uzimajući u obzir ukupne prilike o teškoćama povodom inkluzivnosti LGBTI osoba u društvu, kao i činjenicu da se prvi put prikupljaju podaci u predmetnoj temi, istraživanje je koncipirano kao anonimno.
Ključni rezultati
Istraživanje „Crnogorske kompanije i antidiskriminacija“ je obuhvatilo 32 privatne kompanije koje su registrovane i posluju u Crnoj Gori. Od ovog broja, njih ukupno 75% je navelo da je ostvarilo najmanje pet miliona evra prihoda u 2021. godini, koja je bila uzeta kao referentna za potrebe istraživanja.
Od ukupnog broja kompanija, njih 59,4% je navelo da ima antidiskriminacionu politiku koja je na snazi, ali je samo 28,1% kompanija je navelo da njihova antidiskriminaciona politika eksplicitno pominje seksualnu orijentaciju i rodni identitet.
Dodatno, kada posmatramo kompanije koje imaju antidiskriminacionu politiku, njih 78,9% je bilo saglasno sa tvrdnjom da su njihovi zaposleni svjesni postojanja antidiskriminacione politike, dok je u samo 15,8% slučajeva ta antidiskriminaciona politika bila jasno istaknuta na veb sajtu kompanije.
Većina onih kompanija koje nemaju antidiskriminacionu politiku koja je na snazi, odnosno njih 69% je kao glavni razlog nepostojanja antidiskriminacione politike navelo da nikada nisu razmišljali o tome.
Samo 22% kompanija je navelo da među svojim kolektivom ima autovane zaposlene, a u odnosu na ukupan uzorak svega 12,5% kompanija ima jedno lice koje je autovano među kolektivom kompanije.
U odnosu na one kompanije koje imaju autovane zaposlene, njih 86% smatra da je ljudski faktor glavni razlog što se zaposleni osjećaju slobodno da se autuju. Međutim, čak 72% onih kompanija koje nemaju autovane zaposlene je kao glavni razlog tome navelo ukupnu društvenu klimu, dok je dodatnih 60% istaklo i ljudski faktor.
Nešto manje od trećine svih kompanija, njih 31%, je zainteresovano za obuke za razvoj sveobuhvatnih i inkluzivnih antidiskriminacionih politika, a njih 19% bi bilo spremno da prihvati digitalne resurse za razvoj kapaciteta u oblasti seksualne orijentacije i rodnog identiteta. Nažalost, više od polovine kompanija (56%) nije zainteresovano za bilo koji vid razvoja kapaciteta.
Kada posmatramo prihvatanje LGBTI osoba od strane menadžmenta i zaposlenih, većina kompanija zauzima neutralno-afirmativan stav prema ovoj temi, a slično je i sa percepcijom LGBTI osoba—o ovim temama se uglavnom ne govori i one nisu predmet razmatranja.
Konačno, svega 9% kompanija je navelo da je do sada javno podržalo neku od aktivnosti LGBTI zajednice, dok je njih čak 66% navelo da bi bilo spremno da to učini u budućnosti.
Ovaj program je realizovan kroz Global Small Grant od Human Rights Campaign fondacije.
