IZVJEŠTAJ O STRATEŠKIM KONSULTACIJAMA

LGBT Forum Progres i LGBTIQ Socijalni Centar
Razvoj intersekcionalnog pristupa u radu sa članstvom

Datum: 25. oktobar 2022.
Lokacija: Podgorica, prostorije LGBTIQ Socijalnog Centra
Broj učesnika: 47 članova/članica iz obje organizacije

Uvodne napomene

Zajedničke konsultacije između LGBT Foruma Progres i LGBTIQ Socijalnog Centra sprovedene su u cilju identifikovanja strateških prioriteta za naredni trogodišnji period (2023-2026). Kroz struktuiran proces grupnih diskusija, članstvo je jasno ukazalo na potrebu za razvojem i sprovođenjem specifičnih aktivnosti koje se zasnivaju na intersekcionalnom pristupu, sa posebnim naglaskom na četiri ključne podgrupe unutar LGBTI zajednice.

Konsultacije su sprovedene kroz seriju tematskih radionica u trajanju od 8 sati, tokom kojih su učesnici/ce imali priliku da dijele svoja lična iskustva, identifikuju sistemske barijere i predlože konkretna rješenja. Proces je bio struktuiran tako da se čuje glas svih identifikovanih manjinskih grupa unutar LGBTI zajednice.

Diskusija o LGBTI osobama sa invaliditetom

Ova tema je otvorena prisjećanjem na lično iskustvo jedne članice, ujedno i članice zajednice lica sa invaliditetom: „Kada dolazim na naše događaje, uvijek se osjećam kao da smetam. Ljudi su ljubazni, ali prostori su nedostupni, a komunikacija se često vodi na način koji ne uključuje nas.“

Diskusija je identifikovala nekoliko ključnih problema:

Fizička pristupačnost: Većina prostora koje LGBTI organizacije koriste za svoje aktivnosti nisu prilagođeni osobama sa pokretnim poteškoćama. Članstvo je istaklo da Crna Gora generalno kasni po pitanju pristupačne infrastrukture, što dodatno marginalizuje LGBTI osobe sa invaliditetom. Konkretno, nedostaju pristupačni ulazi, dizala prilagođena za kolica koje koriste članovi zajednice i prilagođeni sanitarni čvorovi.

Komunikacijska pristupačnost: Nedostatak tumača za znakovni jezik na događajima, kao i odsustvo titlova na video materijalima onemogućava punu uključenost LGBTI osoba sa oštećenjem sluha- Dodatno, materijali se rijetko pripremaju u Brailleovom pismu ili u audio formatu za osoobe sa oštećenim vidom i slabovidne osobe.

Dvostruka stigma: Članstvo je naglasilo kako se LGBTI osobe sa invaliditetom često suočavaju sa diskriminacijom i u LGBTI prostorima i u zajednici osoba sa invaliditetom, gdje njihova seksualna orijentacija ili rodni identitet mogu biti dodatno problematizovani. Ova dvostruka marginalizacija stvara osjećaj neprihvaćenosti u objema zajednicama.

Medicinska pitanja: Posebno je istaknuta potreba za edukacijom zdravstvenog osoblja o specifičnostima LGBTI osoba sa invaliditetom, uključujući pitanja hormonalne terapije za trans osobe koje uzimaju lijekove za invaliditet i moguće interakcije farmaceutskih preparata.

Prioriteti identifikovani tokom diskusije:

• Razvoj vodiča za pristupačnost u LGBTI prostorima u roku od 6 mjeseci
• Obezbjediti tumače na znakovni jezik na svim većim događajima
• Kreirati specijalizirani program podrške za LGBTI osobe sa invaliditetom
• Lobirati za prostorno planiranje koje je inkluzivno za sve marginalizovane grupe
• Uspostaviti partnerstva sa organizacijama osoba sa invaliditetom

Diskusija o LGBTI Romima

Jedna članica koja se identifikovala kao romkninja lezbejka otpočela je diskusiju pitanjem: „Između svog romskog identiteta i queer identiteta se osjećam kao da ne pripadam potpuno ni jednoj ni drugoj zajednici?“

Ključni problemi identifikovani u diskusiji:

Tradicionalizam u romskoj zajednici: Članstvo je naglasilo da su tradicionalne romske porodice često vrlo konzervativne po pitanju seksualnosti, što čini coming out proces opasnim za mnoge LGBTI Rome. Diskusija je pokazala da patrijarhalne strukture unutar romske zajednice dodatno otežavaju pozicioniranje LGBTI Romkinja.

Ekonomska vulnerabilnost: Romska populacija u Crnoj Gori općenito živi u ekonomski nepovoljnim uslovima, što znači da LGBTI Romi često nemaju ekonomsku nezavisnost potrebnu za izlazak iz nepodržavajuće porodične situacije. Bez ekonomske autonomije, mnoge LGBTI osobe su prisiljene ostati u neprijateljskim kućnim okruženjima.

Izolacija od obje zajednice: Mnogi LGBTI Romi se osjećaju marginalizovanim i u romskoj zajednici zbog svoje seksualne orijentacije, i u LGBTI zajednici zbog etničke pripadnosti. Ova dvostruka izolacija dovodi do ozbiljnih psiholoških problema i smanjena osjećanja pripadnosti.

Nedostupnost usluga: Članstvo je istaklo da se materijali LGBTI organizacija rijetko prevode na romski jezik, a programi rijetko kada uzimaju u obzir specifičnosti romske kulture.

Identifikovani prioriteti:

• Razvoj kulturno senzitivnog priručnika za LGBTI Rome na romskom jeziku
• Uspostavljanje partnerstva sa romskim organizacijama za zajednički rad
• Kreiranje ekonomskog programa osnaživanja za LGBTI Rome
• Obuka LGBTI aktivista o antiromskom rasizmu i intersekcionalnim pristupima

Diskusija o LGBTI osobama iz etnokulturnih manjina

Jedan učesnik konsultacija koji se identifikovao kao gej musliman albanskog porijekla podijelio je: „Društvo djelimično prihvata da sam musliman, ali niko neće da čuje da sam gej. Gdje ja spadam u svemu ovome?“

Glavni izazovi identifikovani tokom diskusije:

Presjek vjere i seksualnosti: Članstvo je napomenulo da LGBTI osobe iz vjerskih manjina često doživljavaju posebne izazove u navigaciji između vjerskih učenja i njihove seksualne orijentacije ili rodnog identiteta. Ova napetost predstavlja izvor dubokih unutrašnjih sukoba i duhovnih kriza.

Jezična barijera: Mnoge LGBTI organizacije rade primarno na crnogorskom jeziku, što može biti prepreka za osobe čiji je materni jezik albanski, bosanski ili neki drugi. Ovo dovodi do nejednakog pristupa informacijama i uslugama organizacija.

Kulturni tabui: Diskusija je otkrila da različite etnokulturne zajednice imaju različite tabue vezane za seksualnost, što zahtijeva nijansirani pristup. Ono što može biti prihvatljivo u jednoj kulturnoj sredini, može biti duboko problematično u drugoj.

Reprezentacija u medijima: Članstvo je ukazalo na nedostatak reprezentacije LGBTI osoba iz manjinskih zajednica u lokalnim medijima, što doprinosi njihovoj nevidljivosti i perpetuira stereotipe o tome kako izgledaju LGBTI osobe.

Prioriteti:

• Razvoj višejezične komunikacijske strategije
• Uspostavljanje međuvjerskog dijaloga o LGBTI pitanjima
• Kreiranje programa kulturnog osnaživanja za LGBTI manjine
• Lobiranje za inkluzivniju reprezentaciju u javno-medijskom prostoru
• Organizovanje kulturno specifičnih grupa podrške

Diskusija o starijim LGBTI osobama

Jedan 67-godišnji gej muškarac rekao je: „Prošao sam kroz četiri različita administrativna sistema tokom svog života. Svaki put kada su mijenjali zakone, mi stariji smo morali ponovo da dokazujemo ko smo. A sada su nas mladi zaboravili.“

Ključne teme diskusije:

Izolacija starijih LGBTI osoba: Članstvo je primijetilo da su starije LGBTI osobe često izolovane od mlađih generacija u LGBTI pokretu, kao i od svojih vršnjaka koji nisu LGBTI. Ovaj generacijski jaz dovodi do gubitka institucionalnog znanja i borbi koje su starije generacije vodile.

Zdravstvene potrebe: Specifične zdravstvene potrebe starijih LGBTI osoba često se zanemaruju, uključujući pitanja vezana za hormonalnu terapiju u starijoj dobi, upravljanje hroničnim bolestima u kontekstu trans identiteta. Dodatno, starije LGBTI osobe suočavaju se sa homofobijom i transfobijom u zdravstvenim institucijama.

Ekonomska nesigurnost: Mnoge starije LGBTI osobe u Crnoj Gori žive u ekonomskoj nesigurnosti, posebno one koje nikada nisu bile u braku ili nisu imale djecu, što ih ostavlja bez tradicionalnih mreža podrške u starosti.

Identifikovani prioriteti:

• Uspostavljanje međugeneracijskog programa razmjene iskustava
• Razvoj specijaliziranih zdravstvenih usluga za starije LGBTI osobe
• Kreiranje programa socijalne podrške i smještaja
• Dokumentovanje istorije LGBTI pokreta u Crnoj Gori kroz priče starijih aktivista
• Uspostavljanje mentalnih zdravstvenih servisa koji adresiraju trauma vezane za AIDS krizu

Budući koraci

Na kraju konsultacija, članstvo je postiglo konsensus oko nekoliko ključnih strateških smjeranja:

1. Intersekcionalnost kao osnovni princip rada: Obje organizacije će integrisati intersekcionalni pristup u sve svoje programe i aktivnosti, prepoznajući da LGBTI identitet nije ujednačen i da se odvija na presjeku drugih marginalizovanih identiteta.
2. Pozitivan pristup različitosti: Aktivnosti će biti dizajnirane tako da slave različitosti unutar LGBTI zajednice, umjesto da ih tretiraju kao probleme koje treba riješiti. Različitost će se tretirati kao izvor snage i kreativnosti.
3. Participatorni pristup: Članovi/članice iz svake identifikovane podgrupe će biti direktno uključene u planiranje i implementaciju programa koji ih se tiču, osiguravajući da njihovi glasovi određuju smjer organizacijskih aktivnosti.
4. Holistički pristup: Programi će adresirati ne samo neposrednu diskriminaciju, već i strukturne i sistemske barijere koje perpetuiraju marginalizaciju. Ovo uključuje lobiranje za zakonske promjene, edukaciju javnosti i sistemske intervencije.
5. Savezništvo sa drugim pokretima: LGBT Forum Progres i LGBTIQ Socijalni Centar će aktivno tražiti partnerstva sa organizacijama koje rade sa invaliditetom, romskim organizacijama, manjinskim kulturnim centrima i gerontološkim servisima, prepoznajući međusobnu prepletenost borbi za društvenu pravdu.

Zaključak

Ovaj izvještaj predstavlja početak transformativnog procesa koji ima za cilj da cijelu LGBTI zajednicu učini vidljivom, reprezentiranom i osnaženom. Prepoznavanjem složenosti identiteta i sistemskih barijera koje suočavaju marginalizovane grupe unutar LGBTI zajednice, organizacije se pozicioniraju na čelu progresivnih društvenih promjena.

Važno je napomenuti da ovaj proces nije jednosmjeran ili konačan. Intersekcionalnost zahtijeva kontinuiranu samokriticku analizu i prilagođavanje pristupa na osnovu mijenjajućih potreba zajednice. Kroz redovnu evaluaciju i participatorni pristup, ove organizacije će osigurati da njihov rad ostane relevantan i efektivan u adresiranju komplikovanih realnosti života LGBTI osoba u Crnoj Gori.

Konsultacije su pokazale da kada se različiti glasovi iz LGBTI zajednice čuju i slušaju, mogu se identifikovati kreativna i održiva rješenja koja služe članovima/canicama na svim nivoima. Ovaj izvještaj služi kao putokaz za budući rad i potvrda pripadnosti svake osobe LGBTI zajednici, bez obzira na njihove druge identitete.