Nevladine organizacije LGBT Forum Progres i LGBTIQ Socijalni Centar koriste priliku da svim LGBTI osobama, kao i prijateljicama/ima i saveznicama/ima zajednice čestitaju 17. maj – Međunarodni dan borbe protiv homo/bi/transfobije. Ovaj dan je prilika da se osvrnemo na napore LGBTI zajednice na lokalnom i međunarodnom nivou, kako u kontekstu borbe za unaprjeđenje zakonske regulative, strateških planova i politika, tako i na polju društvenog prihvatanja LGBTI osoba.
Svakog maja, ILGA-Europe, krovna evropska mreža LGBTI organizacija, objavljuje Duginu Mapu, odnosno sistem rangiranja evropskih zemalja na osnovu postojećeg zakonodavnog i normativnog okvira u kontekstu ljudskih prava LGBTI osoba. Kada je ovogodišnja mapa u pitanju, primjer Crne Gore je jasan pokazatelj da se za ljudska prava LGBTI osoba moramo boriti u kontinuitetu i da ne možemo dopustiti bilo kakav vid nazadovanja. Stagnacija na polju usvajanja novih zakonskih rješenja, neadekvatna implementacija postojećih i odlaganje donošenja svrsishodnih javnih politika su samo neki od prepoznatih problema u kontekstu Crne Gore.
Od 48 zemalja obuhvaćenih mapom Crna Gora je zabilježila najveći pad u odnosu na prethodnu godinu od čak 13,23 procenata, odnosno 9 pozicija (sa 12. na 21. mjesto). Kako se navodi u saopštenju ILGA-Europe, razlog ovog pada leži u činjenici da Crna Gora nije usvojila novi akcioni plan za ravnopravnost (LGBTI Strategiju) niti unaprijedila politike o azilu i zločinima iz mržnje. Dodatno, ukazano je i da većina zemalja kandidata za pristupanje EU, među kojima je i Crna Gora, zaostaje u ispunjavanju svojih obaveza, odlaže uvođenje zakonskih propisa čime se građani sve više dovode u rizik od negativnih reakcija i podrivanja osnovnih prava. Prateći izvještaj ILGA-Europe za 2023. godinu detaljnije prikazuje stanje po kategorijama i ističe jačanje govora mržnje prema LGBTI zajednici i nedostatak podrške ključnim servisima.
U ovom kontekstu, ističemo da je od posebnog značaja da Crna Gora usvoji što kvalitetniju LGBTI Strategiju za budući period, koja će u potpunosti da bude usklađena sa međunarodnim principima i standardima, te u cjelosti poštuje propisanu metodologiju Vlade Crne Gore, kako bi se osiguralo da LGBTI osobe u Crnoj Gori osjete snažne pozitivne promjene. Podsjećamo i na činjenicu da je evaluacija prethodne LGBTI Strategije (2019–2023) ukazala na brojne probleme i propuste u njenom kvalitetu, sadržaju, implementaciji i učinkovitosti, što se ne smije ponoviti.
Iako je Crna Gora zabilježila pad na ovogodišnjoj Duginoj Mapi, u dijelu koji se tiče postojećeg normativnog okvira, odnosno svega što država (ni)je uradila, važno je naglasiti da je LGBTI pokret u našoj zemlji vrijedno i predano radio na tome da se društveni položaj, ljudska prava i kvalitet života LGBTI osoba unaprijede. Ovo se ogledalo u pružanju direktnih servisa podrške LGBTI osobama, edukacijama državnih službenica/ka i profesionalki/aca u različitim oblastima, kao i osnaživanju LGBTI osoba na svim nivoima.
Od januara do maja 2024. godine, LGBT Forum Progres je podnio 83 prijave za govor mržnje upućen LGBTI osobama u javnom online prostoru. Paralelno sa ovom aktivnošću, koja se realizuje u okviru projekta „Zajedno protiv mržnje – Podrška unaprjeđenju kvaliteta života LGBTI osoba u Crnoj Gori“, LGBTI osobama su dostupni i servisi besplatnog pravnog savjetovanja i socijalne podrške, a uskoro će biti objavljeni i rezultati istraživanja o socijalnoj distanci i predrasudama prema specifičnim podgrupama LGBTI zajednice. Projekat je podržan kroz program Podržani=Osnaženi, u okviru grant šeme „Aktivno učešće“, koji realizuje Fond za aktivno građanstvo u partnerstvu sa Zakladom za razvoj lokalne zajednice „Slagalica“ iz Hrvatske.
Takođe, ove godine je formiran i prvi nacionalni Forum protiv mizoginog govora mržnje, koji čine poslanice i poslanici, novinarke i novinari i predstavnice i predstavnici organizacija civilnog društva. Pored samog Foruma, koji je uspostavljen kroz projekat „Ujedinjeno protiv mizoginog govora mržnje u crnogorskom javnom prostoru“, realizovan je i trening za novinarke i novinare sa ciljem jačanja njihovih kapaciteta u domenu prepoznavanja, odgovora i aktivnog rada na suzbijanju mizoginog govora mržnje u Crnoj Gori. Ovaj projekat je podržan od strane Ministarstva ljudskih i manjinskih prava
Dodatno, naše aktivnosti su usmjerene i na podizanje kapaciteta socijalnih radnica i radnika u cijeloj Crnoj Gori, pa je tako realizovan trening namijenjen zaposlenima u centrima za socijalni rad iz južne regije u domenu rada sa osobama koje su iskusile porodično i rodno zasnovano nasilje, a treninzi koji će obuhvatiti sjevernu i centralnu regiju će biti realizovani u narednom periodu. Takođe je bio postavljen i info pult na kome su građanke i građani mogli da dobiju informacije i resurse o suzbijanju rodno zasnovanog nasilja. Pored toga, kroz projekat „Jednako pravo na sigurnost – bez izgovora za nasilje“, obezbijeđena su i tri besplatna servisa socijalne, psihijatrijske i psihološke podrške. Ovaj projekat je podržan od strane Ministarstva rada i socijalnog staranja
Značajni napori se sprovode i u domenu borbe protiv diskriminacije LGBTI osoba na radnom mjestu i prilikom zapošljavanja, te je u toku priprema za objavljivanje rezultata istraživanja o iskustvima i potrebama LGBTI zajednice u ovom domenu. Takođe, u okviru projekta „Zajedno ka eliminaciji diskriminacije LGBTI osoba u pristupu radu i na radnom mjestu“ pruža se i besplatno pravno savjetovalište u ovom kontekstu. Ovaj projekat je podržan od strane Ministarstva ljudskih i manjinskih prava.
Konačno, u domenu zdravlja LGBIT osoba, realizujemo istraživanje o prisustvu diskriminacije i stereotipa na nivou primarne zdravstvene zaštite, a istovremeno pružamo i besplatne servise psihološkog, psihijatrijskog i socijalnog savjetovanja. Ove aktivnosti se realizuju u okviru projekta „Zdravlje bez predrasuda – zajedno za inkluzivnu zdravstvenu zaštitu i osnaživanje LGBTI osoba“ koji je podržan od strane Ministarstva ljudskih i manjinskih prava Crne Gore.
